Katër shoqata të mërgatës me origjinë nga Malësia në SHBA kanë dalë me një deklaratë të përbashkët, duke i bërë thirrje Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe institucioneve perëndimore që të riafirmojnë angazhimin e tyre ndaj stabilitetit, demokracisë dhe paqes në Ballkan.
Shoqatat theksojnë se Kosova është partner i besueshëm dhe aleat i palëkundur i SHBA-së dhe NATO-s, me institucione demokratike, mbështetje të gjerë për integrimin euroatlantik dhe pajisje mbrojtëse të ndërveprueshme me NATO-n. Sipas tyre, Kosova është model i bashkëpunimit që duhet mbështetur dhe forcuar, jo lënë pas dore.
Në deklaratë ngrihet shqetësimi për politikat e Serbisë, e cila ka intensifikuar bashkëpunimin ushtarak me Rusinë dhe Kinën, duke marrë pajisje të sofistikuara që, sipas shoqatave, synojnë përballje dhe jo siguri rutinë. Si shembull përmendet sulmi terrorist në Banjska, që sipas tyre tregon qartë rrezikun real të destabilizimit në rajon.
Shoqatat i bëjnë thirrje SHBA-së dhe Perëndimit që:
• të thellojnë bashkëpunimin e sigurisë me Kosovën,
• të kushtëzojnë marrëdhëniet me Serbinë me reforma të verifikueshme dhe shkëputje nga Moska e Pekini,
• të krijojnë një dialog strategjik të strukturuar SHBA–Perëndim–Kosovë me objektiva të qarta në fushën e qeverisjes, të drejtave të pakicave dhe sigurisë në veri të Kosovës.
“Ky bashkim forcash është një mesazh i qartë për institucionet ndërkombëtare se Kosova nuk është e vetme dhe se komuniteti shqiptar në mbarë botën mbështet rrugën e saj euroatlantike,” thuhet në deklaratë.
Deklarata është nënshkruar nga:
• Shoqata Malësia e Madhe – Nju Jork (Kryetar: Senad Lulanaj)
• Malësia e Madhe – Miçigen (Kryetar: Tony Gojçaj)
• Malësia Kaliforni (Kryetar: Sherif Krniq)
• Shoqata Jehona e Malësisë (Kryetar: Agron Dedivanaj)
Në fund, shoqatat theksojnë se distancimi nga Kosova dhe shpërblimi i Serbisë dërgon mesazhin e gabuar, ndërsa mbështetja ndaj Kosovës si partner strategjik shërben interesave të përbashkëta të SHBA-së, aleatëve perëndimorë dhe stabilitetit afatgjatë të rajonit.
Deklarata e plotë:
“Deklaratë e Hapur: Forcimi i Angazhimit të SHBA-së dhe Perëndimit në Ballkan
Ne, përfaqësues të komunitetit shqiptar dhe organizatave tona partnere, u bëjmë thirrje Shteteve të Bashkuara dhe institucioneve perëndimore të riafirmojnë angazhimin e tyre për stabilitet, demokraci dhe paqe në Ballkan. Një politikë e parimeve dhe e angazhuar është thelbësore për të siguruar siguri afatgjatë dhe për të shpërblyer ata që vazhdimisht zgjedhin rrugën euroatlantike.
Kosova: Një Partner i Besueshëm
Interesat e Amerikës drejtojnë nga Kosova. Institucionet e Kosovës, opinioni publik dhe blerjet e fundit të mbrojtjes janë qartësisht të orientuara nga Perëndimi — përfshirë miratimin nga SHBA të shitjes së sistemeve anti-tank FGM-148 Javelin, pikërisht lloji i pajisjes së ndërveprueshme me NATO-n që duhet inkurajuar.
Kosova ka dëshmuar vazhdimisht përputhshmërinë e saj me vlerat dhe institucionet perëndimore. Qeverisja demokratike, mbështetja e madhe popullore për integrimin euroatlantik dhe pajisjet mbrojtëse të ndërveprueshme me NATO-n e bëjnë një partner të besueshëm e afatgjatë. Kosova është pikërisht partneri që duhet mbështetur dhe forcuar — jo lënë mënjanë.
Serbia: Kushtëzimi është i Domosdoshëm
Në të kundërt, blerjet e fundit të Serbisë nga Rusia dhe Kina janë të dizajnuara për përballje të nivelit të lartë — jo për siguri rutinë — duke dërguar mesazhin e gabuar.
Në vitet 2020–21, Serbia mori 30 tanke T-72MS dhe 30 mjete BRDM-2MS si dhuratë nga Rusia.
Ajo gjithashtu ka marrë sisteme mbrojtjeje ajrore Pantsir-S1 nga Rusia dhe sistemet FK-3/HQ-22 nga Kina, të transportuara me avionë Y-20 të PLAAF në vitin 2022 — eksporti i parë i këtij sistemi kinez në Evropë. Këto sisteme synojnë të kufizojnë lirinë e veprimit ajror në krizë, jo të mbrojnë kufijtë në mënyrë rutinë.
Serbia gjithashtu ka blerë dronë të armatosur CH-92A nga Kina (me transferim teknologjie) dhe ka raportuar marrjen e raketave anti-tank Kornet nga Rusia. Së bashku, këto kapacitete mundësojnë sulme nga distanca dhe fuqi anti-blind që ndryshojnë shpejt realitetet në veri të Kosovës — duke rritur ndikimin e aktorëve destabilizues.
Sulmi terrorist i Banjskës në shtator 2023 — pas të cilit Milan Radoiçiç pranoi publikisht përfshirjen — tregoi qartë kapacitetin dhe synimin për destabilizim. Zgjidhja nuk është distancimi strategjik nga Kosova, por bashkëpunimi më i ngushtë SHBA–Kosovë për siguri dhe sundim të ligjit.
Prirjet autoritare dhe dobësimi i demokracisë në Serbi përforcojnë nevojën për kushtëzim të qartë. Protestat e gjata pro-demokracisë — shpesh të përballura me forcë — së bashku me prapakthimin demokratik të dokumentuar mirë duhet të udhëheqin qasjen perëndimore. Angazhimi nuk duhet të jepet pa kushte, por të lidhet me sjelljen.
Thirrja Jonë
Rivendosja e një Dialogu Strategjik SHBA–Perëndim–Kosovë me objektiva të matshme për qeverisjen, mbrojtjen e pakicave dhe sigurinë në veri të Kosovës.
Kushtëzimi i angazhimit me Serbinë, duke e lidhur përparimin në marrëdhënie me reforma të verifikueshme, reduktim të varësisë nga sistemet ruse dhe kineze, dhe hapa konkretë drejt normalizimit me Kosovën.
Thellimi i bashkëpunimit të sigurisë me Kosovën, përmes trajnimeve, ushtrimeve dhe shitjeve të kontrolluara të pajisjeve që forcojnë ndërveprueshmërinë me NATO-n dhe stabilitetin rajonal.
Pse Kjo ka Rëndësi
Ballkani mbetet një hapësirë e kontestuar strategjike. Distancimi nga Kosova ndërkohë që shpërblehet Serbia dërgon mesazhin e gabuar: se partneriteti me Perëndimin nuk vlerësohet. Një politikë e parimeve — e vendosur ndaj Serbisë dhe mbështetëse ndaj Kosovës — i shërben interesave të përbashkëta të SHBA-së, aleatëve perëndimorë dhe stabilitetit rajonal duke forcuar krahun juglindor të NATO-s, duke kufizuar ndikimin armiqësor dhe duke siguruar që partnerët që zgjedhin Perëndimin të mos mbeten të izoluar.
Ne nderojmë rolin historik të SHBA-së dhe institucioneve perëndimore në avancimin e lirisë dhe stabilitetit në rajon. Sot, angazhimi i ripërtërirë dhe i parimeve është thelbësor për të siguruar paqe të qëndrueshme dhe për të forcuar ata që qëndrojnë me komunitetin euroatlantik.”
